به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از مهر، اگر میانگین 23 تا 27 هزار کشته در حوادث رانندگی در طول سال را همراه با میانگین 250 هزار زخمی این حوادث در نظر بگیریم، گویی هر سال در ایران یک زلزله بزرگ با این مقدار کشته و زخمی اتفاق می‌افتد. هم‌چنین تعداد تلفات جاده‌ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری ‌می‌کند.

در 7 ماهه اول سال 92 روزانه حدود 54 نفر در ایران بر اثر حوادث جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند. طبق اعلام سازمان پزشکی قانونی در 7 ماهه اول 92 در حدود 11 هزار نفر بر اثر حوادث جاده‌ای فوت و 204 هزار و 741 نفر مصدوم شده‌اند.

وضعیت نامناسب حوادث جاده‌ای کشور ما باعث شده بانک جهانی در بررسی و مطالعات خود، وضعیت حوادث جاده‌ای ایران را بحرانی عنوان کند. بر اساس اعلام پژوهشکده بیمه مرکزی ایران، کشور ما از نظر تصادفات ناایمن رانندگی در بین 190 کشور جهان، رتبه 189 را به‌ خود اختصاص داده و از این جهت، تنها کشور سیرالئون در غرب قاره آفریقا است که وضعیت نامناسب‌تری نسبت به ایران دارد.

در مقایسه با برخی از کشورهای آسیایی می‌توان گفت میزان تلفات تصادفات رانندگی در ایران 25 برابر ژاپن و 2 برابر ترکیه است.

بر اساس آمارهای موجود، خودروهای سبک و سنگین در ایران تا 100 برابر بیش‌تر از برخی کشورهای دنیا با یکدیگر برخورد می‌کنند. به عنوان مثال در انگلستان با وجود اینکه تا سه برابر بیشتر از ایران خودرو وجود دارد، میزان بروز تصادفات تا 32 برابر کمتر است. یعنی می‌توان گفت به نسبت خودروهای موجود در ایران، حدود 100 برابر بیش‌تر از انگلستان تصادفات رانندگی رخ می‌دهد.

پیشگیری و مقررات پیشگیرانه

دکتر احمد شجاعی رئیس سازمان پزشکی قانونی کشور، گفت: برای جلوگیری از تصادف‌های جاده‌ای در کشور بحث پیشگیری و مقررات پیشگیرانه بسیار موثر است و باید به آن توجه شود. رانندگی شغلی است که فرد باید به طور کامل بر آن تسلط داشته باشد، بتواند سریع تصمیم بگیرد و از شرایط غیر منتظره به نحو مطلوب استفاده کند تا حادثه‌ای رخ ندهد یا اگر هم حادثه‌ای رخ داد کم‌ترین خسارت را داشته باشد.

هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات

بر اساس این گزارش حوادث رانندگی علاوه بر زیان‌های بسیار اجتماعی، ضررهای اقتصادی بی‌شماری نیز دارد. طبق آمارها روزانه 32 میلیارد تومان ضرر اقتصادی ناشی از تصادفات را متحمل می‌شویم. مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین گزارش خود از تصادف‌های جاده‌ای برآورد کرده است، هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی تصادفات رانندگی حدود 8 درصد تولید ناخالص داخلی است. هزینه مورد نظر در سال 1390 در حدود 51 هزار و 910 میلیارد تومان است.

به این اعداد و ارقام اضافه کنیم؛ هزینه درمانی سالانه 11 هزار میلیارد ریالی افرادی که بر اثر تصادف مصدوم شده‌اند و هزینه 180 میلیون تومانی هر فرد کشته شده در تصادفات و هزینه 280 میلیون تومانی هر معلول بر اثر تصادف‌های جاده‌ای. بر همین اساس اگر بخواهیم هزینه حوادث رانندگی در سال 1390 را تخمین بزنیم نزدیک به 51 هزار و 910 میلیارد تومان می‌شود.

اگر بخواهیم به نوعی برای روشن شدن ابعاد موضوع این هزینه را با دیگر هزینه‌های ساخت و ساز در کشور مقایسه کنیم، باید گفت با این پول می‌توان 78 مدرسه ساخت که در مجموع 1009 کلاس درس دارند. همچنین با این پول می‌توان به بیش از 800 هزار زوج جوان تسهیلات ازدواج داد.

عامل انسانی علل بروز بسیاری از تصادفات

سردار محمدرضا مهماندار معاون عملیات ترافیک پلیس راهور ناجا و از اعضای شورای سیاست‌گذاری چهارمین کنفرانس بین‌المللی حوادث رانندگی و جاده‌ای در این باره معتقد است: در مجموع علل حوادث رانندگی و جاده‌ای به سه عامل بر می‌گردد که به عنوان عوامل وقوع حوادث به حساب می‌آیند. انسان، راه و وسیله نقلیه این سه عامل هستند. مهمترین عامل تأثیرگذار در بروز حوادث رانندگی و جاده‌ای که در تحقیقات مختلف به آن پرداخته شده، عامل انسانی است که درصد بالایی از تصادفات به این عامل برمی‌گردد.

این در حالی است که عوامل ایجاد تصادفات رانندگی و جاده‌ای همان‌طور که می‌توانند شرایط را بهبود ببخشند، از طرف دیگر می‌توانند باعث تشدید خسارات شوند و خطر را افزایش دهند. برای نمونه، اگر انسان خطا کند، یک راه ایمن می‌تواند خسارت وارده و به ویژه خطرات جسمی را کاهش دهد. خلاف این امر نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. گاهی ممکن است وسیله نقلیه یا راه، ایمن نباشد که در این حالت، هوشیاری راننده و عامل انسانی می‌تواند احتمال بروز تصادفات را کاهش دهد.

در نتیجه باید ابزار لازم در ایمنی راه و وسیله نقلیه بیش‌تر مورد استفاده قرار بگیرد و در راستای پوشش خطای انسانی باشد، اما از آن طرف نباید از تأثیر آموزش و فرهنگ‌سازی در عامل انسانی غافل شد.

لزوم توجه به زیرساخت های جاده ای

بر اساس نظر کارشناسان به طور کلی هر تصادفی که صورت می‌گیرد بر اثر 4 عامل انسان، جاده، وسیله نقلیه و محیط صورت می‌گیرد. جاده‌ها و راه‌های کشور ما در بسیاری از مناطق کشور به خصوص در مناطق کویری، جنگلی و کوهستانی با ایرادهای بسیار جدی ساختاری مواجهند که برخی از  این مشکلات اصلاح‌پذیر نیست و نیازمند تغییر زیر ساخت‌ها است. در حالی که باید بدانیم جزای یک اشتباه رانندگی مرگ نیست و جاده باید فرصت جبران اشتباه را به راننده بدهد.

بر اساس آمار و بررسی میزان عوامل تاثیرگذار در تصادف‌های کشور، 52 درصد انسان،30 درصد مشکلات جاده‌ای و 13 درصد نقص فنی خودروها در تصادفات رانندگی نقش دارند.

بر اساس تحقیقات به عمل آمده توسط کارشناسان اداره راهور پلیس راهنمایی و رانندگی در سال 93 نزدیک به 156 هزار تصادف در جاده‌های کشور ثبت شده که 54 هزار مورد تصادف که نزدیک به یک سوم کل تصادفات را تشکیل می‌دهد مربوط به عوامل ناشی از مشکلات مربوط به جاده‌ها بوده است.

در این میان حدود 81 هزار تصادف که نزدیک به نیمی از کل تصادفات جاده‌ای سال 93 را شامل می‌شود ناشی از اشتباهات انسانی بوده است.

کارشناسان معتقدند که وضعیت هندسی جاده‌ها یکی از اصلی‌ترین عوامل تصادفات جاده‌ای است و رسیدگی به این موضوع خارج از کنترل پلیس و در حوزه اختیارات و فعالیت‌های وزارت راه است.

یکی دیگر از مشکلات جاده‌ای در کشور ما مربوط به مشکلات جاده‌های روستایی است. به این مفهوم که بیش‌تر جاده‌های فرعی روستایی نیازمند تسطیح و شن‌پاشی است و راه‌های اصلی روستایی نیازمند عملیات بهسازی و آسفالت است. متاسفانه جاده‌های بخش قابل‌توجهی از راه‌های روستایی و حتی برخی از شهرهای کوچک کشور نامناسب و دسترسی به آنها بر اثر تغییرات محیطی و آب و هوایی از جمله بارندگی، سرما، توفان و باد شدید یا مه‌گرفتگی امکان‌پذیر نیست. به گونه‌ای که در فصل‌های مختلف سال ارتباط این مناطق با جاده‌ها و شهرهای بزرگ کشور قطع می‌شود و افراد در حال تردد در این جاده‌ها در راه می‌مانند.

مشکل بزرگ دیگر وجود مشکل در روشنایی جاده‌ها است. کمبود یا نبود علایم رانندگی و شب‌نما نبودن بسیاری از آنها، نبود یا وجود اشکال در گارد ریل و استفاده نکردن از گارد ریل فنری، نبود امکانات جدا کننده مسیرهای رفت و برگشت در تعدادی از جاده‌های کشور و مشکلات آسفالت و آب گرفتگی از جمله مشکلاتی است که موجب نا امن شدن جاده‌های کشور می‌ شود.

بر اساس اعلام عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، طی ده سال گذشته سرمایه‌گذاری بسیار کمی در بخش نگهداری جاده‌های کشور انجام شده است. به همین خاطر امروز بیش از 40 درصد از جاده‌های کشور در وضعیت نامناسبی قرار دارند و برای روکش آسفالت آنها به طور یک‌جا، هزاران میلیارد تومان بودجه لازم است.

البته وزارت راه در این زمینه در سال 93 اقدام‌های مناسبی انجام داده و میزان روکش آسفالت در سال گذشته بیش از 100 درصد افزایش داشته است. در زمینه روشنایی جاده‌ها نیز، بر اساس قانون مصوب تنها روشنایی تونل‌ها و گردنه‌های مه‌گیر باید از سوی وزارت راه تامین شود و باقی مسیر باید توسط نور خودروها صورت بگیرد.

به گفته وزیر راه اولین اولویت وزارت راه، گسترش ITS به منظور مدیریت راه‌های کشور بود که با توجه به قرارداد نصب 1880 دوربین نظارتی در ابتدای سال پس از گذشت دو سال و نیم، هر 20 کیلومتر از راه‌های شریانی کشور که 75 درصد ترافیک کشور را به خود اختصاص می‌دهند، به این سیستم مجهز خواهد شد. بهسازی و روکش آسفالت جاده‌ها در رفع نقاط حادثه‌خیز اولویت دوم وزارت راه است که بر این اساس، سال گذشته 10 میلیون تن آسفالت ریخته شد و قرار است این میزان در سال 94 به 15 میلیون تن افزایش پیدا کند.

برای تکمیل شبکه راه‌های کشور حدود 20 هزار کیلومتر راه مورد نیاز است. به طور متوسط برای ساخت هر متر راه اصلی یک میلیون تومان، هر متر بزرگراه 2 میلیون تومان و هر متر آزادراه 3 میلیون تومان هزینه می‌شود. با 51 هزار و 910 میلیارد تومان می‌توان حدود 26 هزار کیلومتر بزرگراه ساخت.

تجربه کشورهای موفق از جمله سوئد نشان می‌دهد که اگر می‌خواهیم در کاهش تصادفات ترافیکی موفق باشیم باید سرعت ارتقای ایمنی راه و خودرو به طور همزمان و با یک سرعت افزایش پیدا کند.

راهکارهای پیشگیری و کاهش تصادفات

بان کی مون دبیر کل سازمان ملل متحد سال‌های 2011 تا 2020 را دهه اقدام برای ایمنی جاده‌ها به منظور نجات جان پنج میلیون نفر در جهان عنوان کرده است که در طول سال بر اثر تصادف‌ها و حوادث رانندگی کشته می‌شوند. با توجه به تاکید دبیر کل سازمان ملل کشورهای مختلف جهان موظف هستند با بررسی دقیق علت تصادفات جاده‌ای و بررسی میزان تاثیرگذاری راننده، جاده، وسیله نقلیه و محیط شرایط را به دقت بررسی کنند و با افزایش استانداردهای موجود، شرایط افزایش سلامت ساکنان زمین را فراهم بیاورند.