به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، تا چند سال پیش، استفاده از جعبه دنده‌های اتوماتیک تنها در خودروهای لوکس و فول‌سایز باب بود‌ اما در حال حاضر این امکان برای خودروهای ارزان‌قیمت مردمی نیز در نظر گرفته شده است. اما اگر به انواع جعبه دنده، به غیر از امکانات از منظری متفاوت و فنی‌تر نگاه کنیم، به تفاوت کارکرد هر نوع از جعبه دنده‌ها در شرایط مختلف جاده‌ای خواهیم رسید. برای مثال، جعبه دنده‌های اتوماتیک در شرایط گردنه‌های کوهستانی پیچ در پیچ با شیب و سرازیری‌های پی در پی بسیار عذاب‌آورند؛ اما در عین حال یک نمونه تیپ‌ترونیک، خصوصا با قابلیت تعویض دنده دستی از طریق پدال‌های تعبیه شده در پشت غربیلک وضعیت مناسب‌تری را فراهم خواهد کرد. در مقابل، استفاده از یک گیربکس منوئال با پدال کلاچ، توزیع قدرت و گشتاور در شرایط مناسب را برای راننده آسان‌تر خواهد کرد و در نتیجه در فراز و نشیب‌های پیش رو، با مشکلات کمتری دست و پنجه نرم می‌کند. اما کمی پیشرفته‌تر فکر کنیم؛ شرایط پیست‌های مسابقه را در نظر بگیریم که هر تعویض دنده در یک لحظه حکم یک جابه‌جایی مقام را دارد! اگرچه که جعبه دنده‌های فوق پیشرفته ترکیبی سکوئنشال تاکنون تنها برای خودروهای مسابقه‌ای استفاده شده است اما خودروسازان برای سرعت بخشیدن به تعویض دنده خودروهای خیابانی، تمهیدی از نوع دو کلاچه اندیشیده‌اند.

همانطور که می‌دانید برای تعویض دنده با استفاده از یک گیربکس منوئال ابتدا می‌بایست پای راست را از روی پدال گاز برداشت، پای چپ را به پدال کلاچ فشرد، دنده را شیفت داد؛ سپس پدال کلاچ را آزاد کرده و دوباره شتاب گرفت. اما همین پروسه، هرچقدر هم سریع انجام شود، باز هم در شتاب‌گیری خودرو نقش منفی خواهد داشت چرا که‌ حین تعویض دنده، دور موتور و به دنبال آن گشتاور افت خواهد کرد؛ به صورتی که در بهترین حالت و حتی با روش «دنده قدرتی» که به پیشرانه و جعبه دنده آسیب وارد می‌کند هم نمی‌توان این عدد را به زیر 0.5 ثانیه رساند. پس برای جلوگیری از این اتلاف وقت و انرژی در هر تعویض دنده، خودروسازان ایده‌ای بسیار مناسب ارائه کرده‌اند. جعبه دنده‌های دو‌کلاچه با علامت اختصاری DCT (مخفف ترکیب واژه Dual Clutch Transmission) با استفاده از دو مجموعه کلاچ وابسته به هم، یکی بزرگ‌تر و یکی کوچک‌تر و هر دو در راستای یکدیگر (دو شفت وابسته و در یک راستا) در هنگام قرار‌گیری در یک دنده، دنده دیگر را آماده نگاه می‌دارد که به محض تغییر دنده توسط راننده، شتاب‌گیری بدون افت دور موتور ادامه پیدا کند. بدین ترتیب تعویض دنده با این روش در سوپر اسپرت‌ها به کمتر از 300 میلی ثانیه (در حد یک پلک بر هم زدن) و یا حتی سریع‌تر می‌رسد و البته به غیر از آن، هیچ ضربه ناگهانی به کابین منتقل نخواهد شد و تعویض بسیار نرم‌تر از انواع دیگر جعبه دنده‌ها انجام می‌شود. حال کشنده‌ای را تصور کنید که با یک تریلر سنگین وزن در جاده‌ای پیچ در پیچ با سینه‌کش‌های فراوان در حال تردد است؛ هر کدام از این تعویض دنده‌ها با تاخیر در شیفت، باعث کاهش کشش کشنده در دنده بعدی برای کشیدن بار خواهد شد و به غیر از این، ضربه‌های وارده از تعویض دنده نیز ممکن است اثر نامناسبی ‌‌روی بار بر جای بگذارد. اگرچه که پیش از این و در سال 2010، مرسدس بنز نیز تحقیقات خود را برای در نظر‌گیری این امکان‌ روی خودروهای سنگین به نتایجی رسانده بود و کمپانی فوسو که از زیر‌مجموعه‌های دایملر محسوب می‌شود به عنوان اولین سازنده جعبه دنده‌های دو‌کلاچه برای خودرو‌های سنگین معرفی شده است، اما سوئدی‌ها به عنوان نخستین تولید‌کننده انبوه این جعبه دنده‌ها برای خودروهای سنگین به سراغ این دسته جعبه دنده‌ها رفته‌اند و این آپشن کارآمد به زودی‌ روی محصولات ولوو قرار خواهد گرفت.

ولوو و جعبه دنده I-Shift دو‌کلاچه
همانطور که در بالاتر گفته شد، در نمایشگاه حمل و نقل Gorinchem که از 2 تا 4 سپتامبر برگزار شد، ولوو به معرفی نسل جدیدی از جعبه دنده‌های محصولات سنگین خود پرداخت که برای شروع تنها روی سری FH قرار خواهد گرفت.
این جعبه دنده که روی نسخه تولید محدود FH Ocean Race و FH16 یورو 6 قرار خواهد گرفت، در واقع نخستین نمونه دوکلاچه است که در فاز تولیدی روی یک کامیون سنگین قرار می‌گیرد.
پس بنا بر اوصاف فوق، این جعبه دنده اعتماد به نفس راننده را برای عبور از مسیرهای مختلف افزایش می‌دهد؛ چرا که تعویض دنده آنقدر سریع و بدون وقفه انجام می‌گیرد که هیچ افت گشتاوری در کار نخواهد بود و به دلیل حذف معضل شتاب‌گیری دوباره برای رسیدن به سرعت مناسب، حمل و نقل در زمان کمتری انجام خواهد گرفت. این جعبه دنده از دو شافت به همراه یک کلاچ دوگانه بهره می‌برد؛ به این معنا که شما قادر به انتخاب 2 دنده مناسب در آن واحد خواهید بود؛ مادامی که دنده کمتر درگیر باشد، دنده بعدی نیز آماده به شیفت شدن است و کوپلینگ تعبیه شده در آن، دنده فعال را در نظر دارد. به نوعی جعبه دنده آی- شیفت دوکلاچه ولوو به جهت راحتی راننده در عبور از مسیرهای سخت و دشوار و البته اعمال فشار کمتر روی پیشرانه برای ایجاد کشش دوباره، زیر پای راننده در شرایطی که کشنده تریلری سنگین وزن را حمل می‌کند، کارایی بزرگی خواهد داشت. همانطور که گفته شد در ابتدا این جعبه دنده برای پیشرانه‌های 12.9 لیتری ولوو در دسترس است و بعد از آن برای تحمل گشتاور و قدرت وحشتناک پیشرانه‌های 16 لیتری ولوو نیز تدارک دیده خواهد شد.

ضربات کمتر
به غیر از توصیفات ارائه شده و طبق اظهارات Winjnand can den Brink مدیر بخش محصولات سنگین ولوو، سیستم جعبه دنده I-Shift به نوعی یک انقلاب در بحث حمل و نقل مایعات و یا بارهای زنده (حیوانات، دام‌ها و ...) و مرسولات حساس به شمار می‌رود و البته مزایای این تغییر اساسی به دیگر بارهای حساس به ضربات وارده از سیستم انتقال قدرت در جریان جابه‌جایی و حمل و نقل نیز باز خواهد گشت. پس با استفاده از این سیستم، تکان‌های کمتری در بخش بار و صدالبته کابین احساس خواهید کرد چرا که همانطور که گفتیم، افت دور موتور کمتر خواهد شد و به همین علت نیز تکان‌های کمتری به مجموعه کشنده و بار حین تعویض دنده‌ها وارد می‌شود. همچنین استفاده از این جعبه دنده به نوعی یک صرفه‌جویی در انرژی برای کاهش آلاینده‌ها در عبور از مسیرهای جنگلی خواهد شد. اما به هر حال مهم‌ترین دستاورد این گیربکس، راحتی راننده خواهد بود. این جعبه دنده از پاییز 2014 برای پیشرانه‌های سری D13 ولوو FH با خروجی‌های 460، 500 و 540 اسب بخاری قابل سفارش خواهد بود. با این ترکیب ارائه شده، شما کشنده‌ای مناسب با تمام شرایط جاده‌ای، حتی با بارهای سنگین‌وزن و البته در شرایط جاده‌های بین‌المللی (در این نوع جاده‌ها راننده می‌بایست حداقل سرعت میانگین را برای جلوگیری از ایجاد ترافیک رعایت کند) خواهید داشت. گستره جدید پیشرانه‌های یورو 6 ولوو سری 16 لیتری، با 3خروجی مختلف به بازار ارائه می‌شود. نخستین و قدرتمند‌ترین آنها با 750 اسب بخار و 3550 نیوتن متر گشتاور، هیچ کم و کاستی در جابه‌جایی بارها باقی نخواهد گذاشت؛ پیشرانه متوسط با 650 اسب بخار و 3150 نیوتن‌متر باز هم از بسیاری همکلاسان خود قدرتمندتر به‌نظر می‌رسد و در آخر، فرزند کوچک این خانواده با 550 اسب بخار قدرت و 2900/2800 نیوتن‌متر گشتاور برای رانندگانی که به استهلاک کمتر خودرو خود اهمیت می‌دهند، مناسب‌تر است. اگرچه این پیشرانه‌ها از حیث تولید گازهای گلخانه‌ای آنچنان تفاوتی با هم ندارند اما گشتاور بالاتر در دورهای پایین‌تر و ترمز موتور قدرتمندتر از جمله مزایای گزینه‌های جدید به شمار می‌رود. این پیشرانه‌ها با داشتن نسل دوم از جعبه دنده‌های هوشمند I-shift هیچ کم و کسری در حمل و نقل بار‌ها ندارند، حال فرض کنید با مجهز شدن به نوع دوکلاچه این جعبه دنده‌ها تا چه میزان لذت رانندگی و آسایش رانندگی را بالا خواهند برد.

نخستین کلاچ دوگانه برای کامیون‌ها و اظهارات شخصی از مدیران

جعبه‌دنده‌های دو‌کلاچه یا DSG اگرچه‌ چند سالی است در بین خودروسازانی که در رده خودرو‌های سبک فعالیت دارند، باب شده است، اما نمونه مورد استفاده روی کشنده‌های ولوو، یکی از جدید‌ترین نوآوری‌ها در دنیای خودروهای سنگین به شمار می‌رود.
Astrid Drewsen، مدیر اجرایی سیستم انتقال قدرت بخش سنگین ولوو در وصف این نوآوری می‌گوید: «رانندگی با این کشنده به شما این احساس را می‌دهد که دو جعبه دنده بر سر راه دارید. زمانی که یک دنده مناسب و عادی انتخاب شده است، دنده بعدی نیز برای استفاده آماده است و به لطف سیستم کلاچ دوبل این کشنده، دنده بعدی بدون هیچ تنشی در قدرت انتخاب خواهد شد. در نتیجه گشتاور خودرو حفظ شده و سواری به صورت قابل توجهی بهبود پیدا می‌کند.» وی در ادامه به توضیحات خود اضافه می‌کند‌: «برای کامیون‌ها و خودروهای سنگین، جعبه دنده تاثیر بسزایی در هندلینگ و هدایت خودرو خواهد داشت. هرچقدر که بار در حال حمل بر پشت کانتینر سنگین‌تر باشد و شرایط کاری سخت‌تر شود، مزایای سیستم جعبه دنده I-Shift Dual Clutch نیز نمایان‌تر خواهد شد. تعویض دنده بدون افت توان و گشتاور خروجی به معنای فراهم شدن شرایط آسان‌تر برای پروژه‌های با میزان ریسک بالاست. همچنین با افزایش ترافیک جاده یا شهر، راننده با آسایش و اطمینان خاطر بیشتری به ادامه مسیر خواهد پرداخت.»
آسترید دروزن در ادامه کنفرانس خبری خود اشاره می‌کند: «سیستم دوکلاچه I-shift ولوو در واقع بعضی از سیستم انتقال سرعت پیشرفته این کمپانی، تحت عنوان I-Torque به شمار می‌رود. اما پس از تکمیل پروژه بزرگ‌تر، این جعبه دنده I-shift 2 نام گرفت، اما برای تفهیم بهتر کارکرد این جعبه دنده، نام فعلی جایگزین آن شد.»
همچنین باید اضافه کرد که این جعبه دنده در حدود 30 کیلوگرم از یک I-shift استاندارد سنگین‌تر است که دلیل آن نیز پیچیدگی بیشتر در شافت‌های گیربکس، وجود کلاچ سنگین‌تر و بزرگ‌تر و سیستم‌های کامپیوتری آن است.

نکاتی پیرامون این جعبه دنده
جعبه دنده I-Shift دوکلاچه در واقع از دو گیربکس متصل به هم تشکیل شده است. زمانی که یکی از آنها درگیر باشد، دنده بعدی در شبه جعبه دنده بعدی برای انتخاب راننده آماده است. پس در هر تعویض دنده، به محض اینکه دنده درگیر آزاد می‌شود، دنده بعدی به سیستم وارد می‌شود. پس تعویض دنده بدون افت قدرت انجام می‌شود و دور موتور با سبک و سنگین‌تر شدن دنده‌ها، تغییر بسیار کمتری خواهد داشت که هم در مصرف سوخت و هم کشش خودرو اثر بسیار بالایی دارد.
سیستم I-Shift دوکلاچه بر مبنای جعبه دنده I-Shift ساده ساخته شده است. اما بنا بر تغییرات بسیار زیاد، جعبه دنده‌ای جدیدتر با طول 12 سانتی متر بلندتر خلق شده است.
تعویض دنده با این جعبه دنده بدون افت قدرت اتفاق می‌افتد؛ این بدان معناست که جای گذاشتن یکی دو دنده در میان تعویض دنده، در بدترین حالت، شبیه یک I-Shift ساده عمل می‌کند!
با جعبه دنده I-Shift دوکلاچه می‌توانید با کمترین افت قدرت به دنده دلخواه خود برسید؛ البته به استثنای شیفت‌هایی که رنج قدرتی را تغییر می‌دهد. مانند تعویض دنده از 6 به یک دنده بالاتر.
تعویض دنده‌های نرم این جعبه دنده، استهلاک کمتری را برای دیگر اجزای مجموعه انتقال قدرت خودرو بر جای می‌گذارد.
مصرف سوخت کشنده‌ها با استفاده از این سیستم جعبه دنده، هیچ تفاوتی با i-Shift ساده ندارد و افت توان و داشتن یک دور ثابت در دنده‌های مختلف، جبران کمی سنگین‌تر بودن آن را خواهد کرد.
جعبه دنده i-shift دو‌کلاچه برای سری FH ولوو و به عنوان جایگزینی برای i-Shift ساده قابل انتخاب خواهد بود.