به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو»، شاید خالی از اغراق نباشد که تعداد علاقه‌مندان به این هنر، نسبت به 20 سال پیش، بیش از 10 برابر شده و فکر و ذکر خیلی از عشاق طراحی خودرو به این موضوع معطوف شده که طرح مورد نظر و پسند خودشان، چه بسا در ذهنشان چیز دیگری است و این احساس را دارند که اگر یک طراح شوند، می‌توانند مرزهای استایل را در‌نوردند و سودای مدیریت یکی از بخش‌های استایل و طراحی یک شرکت خارجی‌ و یا شرکت خصوصی خود را در سر می‌پرورانند.
اما به‌راستی چند درصد از این عزیزان شانس این را پیدا خواهند کرد که جایگاهی مانند آقای نادر فقیه‌زاده در شرکت ب‌ام‌و به‌دست آورند؟ گاهی مشاوره اشتباه به آنان باعث شده است که مسیر زندگی‌شان به طور کل تغییر کنند و به یک مهندس مکانیک‌ یا طراح صنعتی ساده تقلیل یابند. البته از ارزش انسان‌های زحمتکشی که در کار مهندسی مشغول هستند، نباید غافل شد، اما به‌راستی نمی‌توان مقوله استایل و دید هنری در طراحی خودرو را با آن اشتباه گرفت و هرکدام فاز جداگانه‌ای دارند، اما مکمل همدیگر هستند.
من همیشه ای‌میل‌هایی از این علاقه‌مندان دریافت می‌کنم که پر است از سوالات گوناگون که راه یک طراح موفق‌شدن چیست و...؟ در این مقاله سعی بر آن شده که در حد امکان، به کلیدی‌ترین این سوالات جواب داده شود که خواندن آن را برای علاقه‌مندان به طراحی خودرو پیشنهاد می‌کنم تا ابهاماتی که معمولا برای همه این دوستان مشترک است، حل شود.

طراحی خودرو، زیرشاخه کدام رشته تحصیلی دانشگاهی است؟
طراحی خودرو، زیرشاخه رشته طراحی صنعتی است که تحت عنوان طراحی حمل‌و‌نقل در کشورهای صنعتی تدریس می‌شود. این رشته فراخور سیلابست درسی هر دانشگاه بین یک تا 2 سال، دروس ارائه شده به‌صورت مشترک بین رشته‌های دیگر طراحی صنعتی است و بعد از آن با تعیین گرایش به طراحی حمل و نقل و یا 7 رشته دیگر که از حوصله این بحث خارج است، شما وارد حیطه طرح روی خودرو خواهید شد و به‌صورت موردی روی پروژه‌های معرفی شده توسط کارخانجات طرف قرارداد با آن دانشگاه کار خواهید کرد. لازم به توضیح است که در رشته طراحی حمل و نقل تنها به مقوله خودرو توجه نمی‌شود و دانش‌پژوهان در این خصوص به مواردی مانند طراحی کشتی، طراحی خودروهای عام‌المنفعه، اتوبوس و حتی اسکیت مشغول هستند.

آیا از طریق دانشگاه‌های درون ایران می‌توان برای ادامه تحصیل در خصوص رشته طراحی خودرو اقدام کرد؟
علیرغم وجود رشته طراحی صنعتی در دانشگاه‌های داخل کشور، این رشته تنها به عنوان طراحی صنعتی صرف شناخته می‌شود و هیچ‌گونه گرایشی به زیر‌شاخه‌های رشته‌ای ندارد. چه بسا عزیزانی که با تصمیم طراحی خودرو وارد دانشگاه‌های کشور شدند، اما هیچ درس تخصصی‌ای در این مورد ارائه نشده و باعث سرخوردگی و دلسردی‌شان هم شده است. اگر هم به صورت موردی و خودجوش بخواهند کاری انجام دهند، به‌دلیل عدم حمایت معنوی و مالی از بزرگ کارخانجات خودرو مونتاژکنی مملکت و کمبود استادان تحصیلکرده در این حیطه، معمولا منجر به کارهای خامی شده است که از استاندارد‌های بین‌المللی فرسنگ‌ها فاصله داشته و در همان بدو امر محکوم به فنا و فراموشی شده‌اند. لذا اگر هم فعالیتی بوده است، تنها عشق و علاقه دوستان طراح بوده و فقط جنبه قدرت دست داشته و یا رزومه کاری آنان را تکمیل‌تر کرده است. طراحی صنعتی و رشته مربوطه به آن، تنها در کشورهایی پویاست که ذاتا خود صنعت هم پویا باشد و حلقه ارتباطی قوی‌ای بین دانشگاه‌های هنری، پلی‌تکنیک و صنعتی با صاحبان صنایع در آن کشور وجود داشته باشد. این حقیقتی است که کارخانجات صنعتی در کشورهای پیشرفته، درصدی از درآمد خالص خود را صرف ارتباط با دانشگاه و پرورش نیروهای جوان و کارآمد می‌کنند.

برای تحصیل در رشته طراحی خودرو، بهترین دانشگاه‌های خارج از کشور کدامند؟
بسته به اینکه شما بخواهید به جنبه‌های استایل محض نگاه کنید و یا تواما استایل و کاربرد را در نظر داشته باشد، بهترین دانشگاه‌ها در ایتالیا مطرح هستند. ایتالیایی‌ها با پیشینه طولانی در امر هنر و تنظیم و تهیه مبانی اصول طراحی، چه در کارهای کلاسیک و چه در کارهای مدرن، صاحب سبک هستند و الگویی غیرقابل انکار در این خصوص هستند. همچنین دریافت مدرک تحصیلی در خصوص طراحی از ایتالیا می‌تواند تضمینی برای جذب شما در شرکت‌های طراحی باشد. اما اکثر قریب به اتفاق دانشگاه‌های ایتالیا مجانی نیستند و هزینه سنگینی دارند (بین 12000 تا 15000 یورو در هر سال تحصیلی) که به این مبلغ باید چیزی را هم به عنوان هزینه زندگی (حدود 10000 یورو در سال) اضافه کرد. با یک حساب سر انگشتی می‌توان برآورد کرد که هزینه 4سال تحصیل در ایتالیا، چیزی حدود 450 میلیون تومان ناقابل خواهد شد که از توان خیلی‌ها بر‌نمی‌آید. به عبارتی، کشور ایتالیا با جمع‌آوری بهترین امکانات و اساتید در این خصوص، به شما به عنوان منبع درآمد هم نگاه می‌کند. بعد از ایتالیا می‌توان به دانشگاه‌های آلمان چشم دوخت که صنعت خودروسازی در آن، علیرغم پیروی از سنت و محافظه‌کاری، پیشرفت بسزایی داشته؛ جذب دانشجو برای کشور آلمان کمی سخت‌تر از ایتالیا بوده، اما هزینه تحصیل در آن خیلی کمتر و در دانشگاه فورتسهایم، برای یک ترم خیلی کمتر است (مثلاً تنها 500 یورو به ازای هر ترم). دانشگاه‌های دیگری در سراسر دنیا وجود دارد اعم از آمریکا، اسپانیا، کره جنوبی، ژاپن و حتی ترکیه که در این امر فعال هستند. این نکته قابل توجه است که شما برای گذراندن دوره کارشناسی باید زبان کشور مقصد را در حد اعلا بدانید و از عهده امتحان زبان استاندارد آن دانشگاه برآیید. اما برای دوره کارشناسی ارشد، دانستن زبان انگلیسی هم کفایت می‌کند، اگرچه زبان همان کشور هم بی‌تاثیر نیست و زودتر می‌توانید با محیط کار ارتباط برقرار کنید. معمولاً بعد از گذراندن دوره کارشناسی طراحی صنعتی در ایران، با داشتن رزومه کاری خوب و تاثیرگذار می‌توانید برای دوره کارشناسی ارشد اقدام کنید، اما از آنجایی که این دوره فشرده است و در یک سال تحصیلی دو‌ترمه برگزار می‌شود، احتمال ارتباط برقرار کردن شما با یک کارخانه اسپانسر کمی ضعیف‌تر می‌شود و احتمال اینکه شما در دروس کارگاهی و مدل‌سازی‌ای که در دوره‌های کارشناسی برگزار شده و در ایران کمتر کار شده است، ضعف‌هایی را حس خواهید کرد که از این رو زیاد توصیه نمی‌شود، مگر اینکه واقعا نابغه باشید و رزومه چشمگیری داشته باشید. این دوره‌ها تا دکترا هم ادامه دارد که بیشتر به بخش پژوهشی و تحقیقاتی توجه خواهند داشت.

آیا می‌توانیم طرح‌هایمان را به کارخانه‌های خودروسازی بفروشیم؟
این سوالی است که بارها از من پرسیده شده. فروش یک طرح، هرچند کامل و یا به نظر خودتان ارزشمند، میسر نیست و معمولا تماس‌های نامه‌ای و ای‌میلی و ارسال طرح‌هایتان به کارخانجات خودرو‌سازی منتهی به نامه‌ای محبت‌آمیز برای تشکر از علاقه شما خواهد شد و در انتها شما را به دانشگاه‌های مربوطه برای ادامه تحصیل و ارتباط با پروژه‌های آنان معرفی می‌کنند. به عبارتی دیگر، تنها راه ورودی استاندارد، راه دانشگاه‌های معتبر است. در دانشگاه آنان شما را در سال دوم ارزیابی می‌کنند و احتمالا در پروژه‌های دانشگاهی خودشان دخیل می‌کنند. با این وجود هیچ تضمینی برای استخدام شما نمی‌دهند و باید هم از نظر آینده‌نگری و هم در مورد قدرت دست و قابلیت‌هایتان در حد درخشانی باشید تا بتوانید آینده شغلی خود را با آنان ترسیم کنید.

از چه سنی باید شروع کرد؟ باید چه کارهایی را برای تقویت دستمان و تهیه رزومه از نمونه کارهایمان انجام دهیم؟
معمولا ورود به حیطه طراحی خودرو سن و سال مشخصی ندارد. من با افراد زیادی برخورد داشته‌ام که از سنین نوجوانی و سال‌های راهنمایی مشغول کار طراحی شده‌اند. از سوی دیگر علاقه‌مندانی هم بوده‌اند که سنین بالایی داشتند. اما هرچه زودتر اقدام کنید، بالطبع زمان و شانس موفقیت شما هم بیشتر می‌شود. مهم‌ترین فاکتور برای یک طراح خوب شدن، علاقه و عشق به خودرو است. معمولا کسانی که از سنین کودکی و نوجوانی دنبال خودرو و مجلات خودرویی بوده‌اند بهتر مطالب را درک می‌کنند.
برای تقویت دست و ذهنتان کارهای زیادی می‌شود انجام داد. از آنجایی که هنر طراحی خودرو (و کلا مبحث خودرو) به عنوان مجموعه‌ای از علوم و هنرهای مختلف، در قالب یک اثر هنریِ کاربردی محسوب می‌شود، لذا دانستن هر چیزی اعم از طراحی پایه، نقاشی، مجسمه‌سازی، گرافیک، ترسیم فنی و ... می‌تواند دیدگاه هنری و درک تصویری شما را تقویت کند. من بشخصه برای اینکه قدرت دستم زیاد شود، در انتخاب رشته دبیرستان، طراحی معماری را انتخاب کردم که بی‌تاثیر در درک هنری و شناخت زیبایی نبود. امروزه آموزشگاه‌های زیادی در سطح تهران و گاهی شهرستان‌ها توسط دانش‌پژوهان و فارغ‌التحصیلان طراحی صنعتی به‌وجود آمده که اصول و مبانی طراحی خودرو را به شما می‌آموزند. اما این حقیقتی است که یک کلاس 2ساعته در هفته با جمعی حدود 10 نفر در کلاس، فقط می‌تواند 10 دقیقه به صورت اختصاصی با شما کار کند، لذا به نظر من تحصیل در این خصوص اگر به صورت کلاس خصوصی باشد، بهتر است و با هر کسی باید با تم و روش اختصاصی خود شخص کار کرد. چه بسا کسانی که ضعیف‌ترند در کلاس‌های گروهی به آنان اجحاف خواهد شد و برعکس، با کار کردن درجه پایین‌تر، به کسانی که قدرت دست بیشتری دارند اجحاف شده و کلاس خسته‌کننده می‌شود و بازده پایین‌تر می‌آید. تهیه رزومه می‌تواند مراحل مختلفی داشته باشد. شما ابتدای امر باید برای خودتان پروژه تعریف کنید و اقدام به ایده‌پردازی در آن پروژه کنید. باید کار شما نمایانگر این باشد که مزایا و نقطه عطف طرحتان نسبت به خودروهای امروز چه چیزهایی است. نحوه ایده‌پردازی و روند تفکر شما می‌تواند تاثیر‌گذار باشد. حتی نحوه چیدمان طرحتان و کامل بودن توضیحات تصویری، کامل بودن نقشه‌ها و دیاگرام‌ها و در نهایت تصاویر سه‌بعدی رایانه‌ای در محیط واقعی، می‌تواند کارتان را شاخص و متمایز کند. همچنین یک رزومه حداقل باید شامل 5 تا 10 کار مختلف و کامل باشد تا مورد ارزیابی قرار گیرد، برای همین تهیه یک رزومه خوب چیزی بین یک تا 2 سال زمان احتیاج دارد.