به گزارش پایگاه خبری«عصرخودرو» به نقل از صمت ، خودروسازان داخلی چندین سایت تولیدی در کشورهای مختلف، از آسیایی گرفته تا افریقایی و امریکایی راه‌اندازی کرده‌اند؛ سایت‌هایی که برخی از آنها با تاثیر گرفتن از مناسبات سیاسی اکنون یا تعطیل شده یا به صورت نیمه‌تعطیل به فعالیت خود ادامه می‌دهند. سرمایه‌گذاری برای تولید خودرو در کشوری دیگر همواره موردتوجه خودروسازان دنیا بوده است، برای نمونه همانطور که خودروسازانی نظیر پژو و رنو عزم خود را برای حضور در ایران جزم کرده‌اند، خودروسازان داخلی نیز برای دستیابی به بازار برخی کشورها از جمله عراق، سوریه، سنگال، ونزوئلا و... و همچنین افزایش میزان صادرات، به سرمایه‌گذاری مشترک یا مستقل در این کشورها پرداخته‌اند که متاسفانه ورود به برخی از آنها، جز هدر دادن سرمایه نتیجه دیگری به دنبال ندارد. در راه‌اندازی یک سایت خودروسازی در کشور غیراصلی، تولید اقتصادی باید هدف نخست باشد. وجود نیروی کار و انرژی ارزان، دستیابی به بازار دیگر کشورها، هزینه‌های حمل‌ونقل پایین و ده‌ها عامل دیگر در این تصمیم نقش غیرقابل‌انکاری دارد؛ شاخص‌هایی که گاهی از نگاه خودروسازان کشور دور مانده و گاهی ناخواسته با ایجاد ناامنی در این کشورها، خودروسازان نمی‌توانند از سرمایه‌گذاری خود بهره ببرند. جمهوری آذربایجان جدیدترین مقصد خودروسازان کشور است. کلنگ کارخانه مشترک خودروسازی ایران و آذربایجان در سفر وزیر صنعت، معدن و تجارت به باکو، در کوی صنعتی نفتچالا در 168 کیلومتری جنوب این شهر به زمین زده شد و پیش‌بینی می‌شود این کارخانه در سال 1397 به بهره‌برداری برسد. ظرفیت تولید این کارخانه که بر اساس طرح مشترک 15 میلیون دلاری شرکت‌های ایران‌خودرو و «آذیوروکار» احداث می‌شود، 10 هزار خودرو سواری در سال خواهد بود. هم مرز بودن آذربایجان با ایران به عنوان عاملی مثبت برای راه‌اندازی سایت خودروسازی در کشور مطرح می‌شود اما مروری بر پرونده سایت‌هایی که در کشورهای مختلف از سوی خودروسازان داخلی ایجاد شده، این پرسش را به میان می‌آورد که انتخاب این سایت‌ها تا چه اندازه با تدبیر بوده و آیا در دولت یازدهم این رویه مدبرانه ادامه یافته است؟

آنطور که مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار می‌کند، پیش‌زمینه‌های راه‌اندازی برخی سایت‌های خودروسازان داخلی در کشورهای خارجی به قبل از دولت نهم و دهم بازمی‌گردد که فعالیت خود را در دولت پیشین به دلیل وجود ثبات در این کشورها از جمله عراق و سوریه آغاز کردند و در آن دوران صادرات خوبی هم به این کشورها انجام شد. سعید مدنی  توضیح می‌دهد: در چند سال گذشته با شدت گرفتن ناامنی در این کشورها، این سایت‌ها به‌ویژه عراق که نزدیک به 80درصد صادرات دو خودروساز بزرگ کشور را به خود اختصاص داده بودند، میزان فعالیت‌شان کمتر شد به گونه‌ای که کارخانه ایران در سوریه تعطیل شد. در عراق نیز تا سال گذشته فعالیت‌ها به خوبی پیش می‌رفت اما تا قبل از تصویب شدن قوانین جدید در عراق این قوانین از آنجایی که باعث گران شدن قیمت خودرو می‌شد، صادرات را با مشکل مواجه کرد. وی معتقد است سایت‌های جدیدی که در کشورهای خارجی راه‌اندازی می‌شود، در ادامه سیاست‌های قبلی است اما با این تفاوت که خودروسازان داخلی به طور مستقیم وارد فاز سرمایه‌گذاری نمی‌شوند و در قالب ارسال کمک‌های فنی، قطعه و... به همکاری می‌پردازند. در حال‌حاضر منطقه ناآرام است بنابراین باید خودروسازان تلاش کنند تا به بازارهای خوبی وارد شوند. مدنی روی این مسئله نیز تاکید دارد که خودروسازان باید خطوط تولید خودروهایی نظیر پراید که عمر این محصول تمام شده را به قیمت‌هایی ارزان یا رایگان به این کشورها منتقل کنند تا با قطع تولید این محصولات در کشور، قطعه‌سازان از ضرر به دور باشند. این روش در دنیا نیز متداول است. با خروج یک محصول از خط تولید، قطعه‌سازان با بحران روبه‌رو خواهند شد و برای گریز از آن این روش به عنوان یک راهکار توصیه می‌شود. مدیرعامل پیشین گروه خودروسازی سایپا به این پرسش که برای راه‌اندازی یک سایت خودروسازی چه شاخص‌هایی در اولویت قرار دارد، اینگونه پاسخ می‌دهد: مشتری محصولات خودروسازان کشور، بیشتر کشورهای فقیر هستند که بدون کمک‌های مالی قادر به سرمایه‌گذاری نیستند بنابراین لازم است برخی خطوط به رایگان و با حداقل قیمت‌گذاری در اختیار این کشورها قرار بگیرد یا محصولات با قیمت تمام‌شده کمتری به تولید برسند. از آنجا که مدل‌ها قدیمی است برای رقابت در این کشورها باید از قیمت مناسبی برخوردار باشند تا انگیزه برای خرید در طبقه‌های کم‌درآمد به وجود آید. وی می‌افزاید: گاهی مسئله صادرات و تولید خودرو در این کشورها نیاز به تسهیلات و اعطای اعتبار از طریق بانک توسعه صادرات دارد. اگر قرار باشد خودروها به طور نقدی و گران فروخته شود، در صادرات موفق نخواهیم بود. چینی‌ها برای در دست گرفتن بازارهای خارجی این رویه را درپیش گرفته‌اند و از همان ابتدا به سود نمی‌اندیشند بلکه تصاحب بازار برای آنها در اولویت بود. برپایه سخنان مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با روش انتخاب برای سرمایه‌گذاری، در هر مشارکت دو طرف اعلام آمادگی می‌کنند اما به‌دست آوردن بازار به بازاریابی هم نیاز دارد. به‌طور معمول فروش ابتدا از طریق خودروهای آماده آغاز می‌شود و بازاریابان با جلب نظر سرمایه‌گذاران قوی و قوانین حاکم در این کشورها به توافق برای ساخت سایت تولیدی یا همکاری از طریق واردات و... می‌رسند. مدنی درباره مزیت نزدیکی دو کشور به یکدیگر می‌گوید: راه‌اندازی سایت در ونزوئلا با مشکلات مختلفی روبه‌رو بود که می‌توان به مشکلات سیاسی و اقتصادی و همچنین دوری مسافت این کشور اشاره کرد. ایران از نظر جغرافیایی این مزیت را دارد که کشورهای همسایه بسیاری در اطراف آن قرار گرفته‌اند و جدای از آن برخی همسایگان کشورهای همسایه با ایران اشتراک‌های فرهنگی و مذهبی دارند و برای تعامل با ایران ابراز علاقه می‌کنند. وی تصریح می‌کند: در حال حاضر بازار بسیاری از کشورهای همسایه در بخش محصولاتی نظیر مواد غذایی و شوینده در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار دارد. از آنجایی که برخی از این کشورها به تازگی از جنگ‌های داخلی رهایی یافته‌اند و از نظر لجستیک نیز هزینه‌ها کمتر خواهد بود، اگر بتوانیم بخشی از این بازار 400 میلیون نفری را دراختیار گرفته و خودروهای تولیدی را به این کشورها صادر کنیم، صنعت خودرو توسعه خواهد یافت.

تولید محصولات متنوع در سایت‌های خارجی
اگرچه مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت معتقد است در سایت‌های خارجی خودروسازان داخلی باید خودروهای قدیمی به تولید برسد تا قطعه‌سازان ضرر نبینند اما استادیار دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت نظر دیگری دارد. به باور ابوالفضل خلخالی حیات یک سایت تولیدی در خارج از کشور به محصولاتی که در آن به تولید می‌رسد وابسته است. متاسفانه در سال‌های گذشته در این عرصه فرصت‌سوزی شده است و امروز کسانی در صنعت موفق هستند که به بازار جهانی دست یابند. اگر قرار است محصولی تولید شود، بازار هدف آن باید بازارهای جهانی باشد در غیر این صورت تولید به صرفه نخواهد نبود. برای رقابت با خودروسازان جهانی تولید محصولات باکیفیت و متنوع در اولویت است در غیراین‌صورت راه‌اندازی سایت بدون درنظر گرفتن راهبردهای کلان توجیه اقتصادی ندارد. این استاد دانشگاه  اظهار می‌کند: راه‌اندازی سایت تولید خودرو در جمهوری آذربایجان نقطه مثبتی در صنعت خودرو است اما هر تصمیمی باید با فکر و بررسی کامل گرفته شود. اگرچه در بسیاری از موارد نگاه بلندمدت وجود ندارد اما تصمیم‌های اخیر در این عرصه نشان می‌دهد خودروسازان داخلی دقت‌نظر بیشتری به موضوع دارند. خلخالی از اظهارنظر درباره سایت خودروسازی ایران در آذربایجان خودداری کرده و معتقد است در ارتباط با سایت جدید ایران‌خودرو در آذربایجان نمی‌توان اظهارنظر کرد زیرا جزییات قرارداد منتشر نمی‌شود اما در نگاهی کلی هرنوع تعامل که محصولات خودروسازان داخلی را به دنیا معرفی کند و بازارهای صادراتی را گسترش دهد موردقبول است. به گفته استادیار دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در حال‌حاضر استانداردهای برخی کشورهایی که خودروهای داخلی به آنجا صادر می‌شود، سختگیرانه‌تر شده است. برای نمونه ورود خودروهای داخلی به عراق دشوارتر شده بنابراین این استانداردها نیز برای صادرات یا تولید در سایت‌های خارجی باید مورد توجه قرار گیرد. بر اساس آنچه در این گزارش موردبررسی قرار گرفت، خودروسازان با راه‌اندازی سایت‌های تولیدی در برخی کشورها به بازارهای صادراتی بیشتری دست می‌یابند اما در انتخاب این کشورها باید به مواردی که هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد و از سویی امنیت سرمایه‌گذاری را تضمین می‌کند، توجهی ویژه داشته باشند.