به گزارش پایگاه خبری «عصرخودرو» به نقل از فارس، بنزین یکی از پرمصرف ترین فرآورده‌های نفتی در کشور است که نقش مهمی در زندگی روزمره مردم ایفا می‌کند و ایجاد هرگونه اختلال در تامین بنزین مورد نیاز کشور می‌تواند هزینه سنگین اقتصادی، اجتماعی و امنیتی برای کشور در پی داشته باشد. اما اختلال در تامین بنزین کشور به چه دلایلی می تواند ایجاد شود و چه ابزارهایی برای مدیریت این موضوع در کشور وجود دارد؟ اختلال در تامین بنزین کشور در دو حالت زیر ایجاد می شود:

الف) افزایش قابل توجه تقاضای بنزین: این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که به صورت همزمان هم مصرف بنزین رشد زیادی داشته باشد و هم تولید آن، رشد اندکی یابد.

در نتیجه، میزان واردات بنزین کشور به صورت ناگهانی افزایش چشم‌گیری پیدا کند. در سال های اخیر، یک بار این وضعیت در سال 85 ایجاد شد و سهم واردات بنزین در تامین بنزین مصرفی کشور به حدود 30 درصد رسید (معادل 27 میلیون لیتر در روز) که 6 میلیارد دلار به اقتصاد کشور هزینه وارد کرد و می توانست مشکلات امنیتی فراوانی برای کشور به همراه داشته باشد.

کاهش تقاضای بنزین از طریق سهمیه بندی آن با استفاده از کارت سوخت، مهم ترین راهبرد مدیران وقت صنعت نفت کشور برای مدیریت موفق این موضوع بود.

ب) کاهش قابل توجه عرضه بنزین: این وضعیت زمانی ایجاد می شود که میزان تولید یا واردات بنزین کشور به صورت ناگهانی (غیر برنامه ریزی شده) کاهش یابد. در سال های اخیر، دو بار این وضعیت برای کشور ایجاد شده است.

1. در تابستان سال 89، واردات بنزین کشور توسط آمریکا تحریم شد و در نتیجه، حجم آن ظرف مدت چند ماه از روزانه 20 میلیون لیتر به حدود «صفر» رسید! مدیران وقت صنعت نفت برای مدیریت این موضوع، تقاضای بنزین را از طریق کاهش سهمیه های ماهانه با استفاده از کارت سوخت کاهش دادند و با توجه به ذخایر این فرآورده نفتی در کشور و نیز تولید آن در واحدهای پتروشیمی نسبت به عرضه گسترده آن اقدام کردند.

2. در بهار امسال نیز میزان تولید بنزین کشور به دلیل ایجاد مشکلاتی در روند انجام تعمیرات اساسی پالایشگاه نفت اراک (تولید کننده حدود یک چهارم بنزین مصرفی کشور) حدود 10 میلیون لیتر در روز کاهش یافت. افزایش عرضه بنزین با استفاده گسترده از ذخایر آن و همچنین افزایش واردات آن، راهبردهای اصلی وزارت نفت برای مدیریت این موضوع بود.

در تمامی موارد مذکور، یکی از ابزارهای کلیدی که نقش موثری در مدیریت بحران های ایجاد شده برای تامین بنزین کشور ایفا کرد، سامانه هوشمند سوخت بوده است.

احتمال این‌که در سال های آتی دوباره بحران جدیدی برای تامین بنزین کشور ایجاد شود، چندان دور از ذهن نیست زیرا تعمیرات اساسی پالایشگاه اراک به صورت مناسبی انجام نشد و همچنین تولید بنزین در کشور حتی با وجود تولید حداکثری این پالایشگاه کفاف تقاضای موجود را نمی‌دهد.

با این وجود، بعد از تک نرخی شدن بنزین از اوایل خردادماه امسال، سامانه هوشمند سوخت در آستانه حذف قرار گرفته و در حال تضعیف تدریجی است.

تضعیف کارت سوخت به خاطر کاهش انگیزه مردم برای استفاده از کارت های سوخت شخصی بعد از تک نرخی شدن بنزین است، زیرا در حال حاضر، سوخت‌گیری با استفاده از کارت جایگاه داران هیچ تفاوتی با سوخت گیری با کارت های شخصی ندارد.

تضعیف بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بانک اطلاعاتی کشور در حوزه‌های سوخت و حمل و نقل به کاهش دانایی دولت درباره وضعیت عرضه و تقاضای بنزین در کشور می انجامد و در نتیجه، توانایی دولت برای مدیریت مطلوب مصرف این فرآورده نفتی در شرایط بحرانی را به طور قابل توجهی کاهش می دهد.

بنابراین ضرورت دارد تا هر چه سریع‌تر دولت اقدامات لازم را برای حفظ این سامانه مهم اطلاعاتی کشور انجام دهد.