به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو» به نقل از روزنامه همشهری، هر روز به تعداد خودروهای فرسوده در شهر افزوده می‌شود. طبق گفته دبیر انجمن مراکز اسقاط و بازیافت کشور حدود 3میلیون و 500خودرو فرسوده در سطح شهر تردد دارند که نیاز به نوسازی دارند و این رقم تا سال1401 به 4میلیون و 500هزار خودرو می‌رسد. پیش‌بینی می‌شود تا افق 1404حدود 8میلیون خودروی فرسوده در سطح شهر تردد کنند. سؤالی که وجود دارد این است که این خودروها برای اسقاط‌شدن چگونه تعیین قیمت می‌شوند و اینکه مراکز اسقاط خودرو چقدر در زمینه اسقاط خودروهای فرسوده فعالند و دلال‌ها چگونه در بازار واسطه‌گری درخصوص خرید و فروش این خودروها جولان می‌دهند.

تعیین قیمت اسقاطی‌ها
قیمت خودروهای فرسوده طبق ارزش لاشه و گواهی اسقاط که به قیمت بازار بین مردم و شرکت‌ها خرید و فروش می‌شود، ارزشگذاری می‌شود. طبق آن‌هم مراکز اسقاط خودرو و شرکت تعاونی خدماتی بازرگانی مراکز اسقاط و بازیافت خودرو به توافقی می‌رسند و قیمت واحدی را اعلام می‌کنند. تمام مراکز موظفند با همان قیمت واحد خودروهای اسقاطی را خریداری کنند. البته مدل خودرو و ارزش لاشه روی قیمت خرید تأثیرگذار است. هم‌اکنون خودروی پیکان سواری 10میلیون و 500هزار تومان خریداری می‌شود البته بسته به کاربراتوری و یا انژکتوری‌بودن کمی بالا و پایین می‌شود، پراید 12میلیون و 500هزار تومان، رنو 6میلیون و 500هزار تومان، پژو 405 و سمند بین 14میلیون و 500هزار تا 16میلیون و 500تومان، نیسانسایپا 16میلیون و 500هزار و نیسانزامیاد 14میلیون و 500هزار تومان، تویوتا سواری بین 10میلیون و 500هزار تا 12میلیون و 500هزار تومان، تویوتا‌وانت 14میلیون و 500هزار تومان، وانت مزدا1000 نزدیک به 10میلیون و 500هزار تومان، وانت مزدا1600 نزدیک به 14میلیون و 500هزار تومان، دوو 10میلیون و 500هزار تومان، سواری فیات 10میلیون و 500هزار تومان، فیات مینی‌بوس 33میلیون و 500هزار تومان، سواری لندرور 12میلیون و 500هزار تومان، سواری میتسوبیشی 12میلیون و 500هزار تومان، کشنده ولوو 380میلیون تومان، سواری بی‌ام و 14میلیون تومان، جیپ 12میلیون و 500هزار تومان، هیوندای سواری 12میلیون و 500هزار تومان و مینی‌بوس هیوندا 40تا 42میلیون تومان از سوی مراکز اسقاط خودرو خریداری می‌شود. لازم به ذکر این نکته هم است که سواری بنز قدیمی معمولا اسقاط نمی‌شود و به قیمت بالایی در بازار خرید و فروش می‌شود. مزدا سواری هم فعلا اسقاط نمی‌شود. تعداد و مبلغ گواهی اسقاط خودرو از سوی ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت تعیین می‌شود البته گواهی اسقاط خودروهای سبک حدودا بین 2میلیون و 800هزار تا 2میلیون و 900هزار تومان و خودروهای سنگین بین 4میلیون و 200هزار تا 4میلیون و 500هزار تومان برای امسال تعیین شده است.

190مرکز اسقاط فعال است
خودروهای سواری از سال 1363 تا 1385، خودورهای اتوبوس و مینی‌بوس سال 1379 و خودروهای باری و کشنده‌های سال1369 اسقاط محسوب می‌شوند و باید از رده خارج شوند. هم‌اکنون 250مرکز اسقاط خودرو در سراسر کشور وجود دارد که کار از رده خارج‌کردن خودروهای فرسوده را به‌عهده دارند که از این تعداد بین 180 تا 190 مرکز فعال است. البته از سال98 به بعد اسقاط خودرو به‌علت گرانی‌ها از سوی مردم بسیار کم شده است. قبلاً برای خودروهای فرسوده سنی را درنظر می‌گرفتند اما دیوان عدالت اداری با ورود به این موضوع، سن فرسودگی را لغو و اعلام کرد که معاینه فنی باید جایگزین شود؛ یعنی اگر خودرویی برگه معاینه فنی نگیرد، باید اسقاط شود و همین موضوع موجب شد تا اسقاط خودرو از سوی مردم کم شود. این در حالی است که معاینه فنی در برخی مراکز نه‌تنها معیوب است بلکه فساد هم دارد؛ یعنی شخص می‌تواند با دادن پول به مراکز متخلف، به‌راحتی برگه معاینه فنی بگیرد. هم‌اکنون مراکز اسقاط شاید در‌ ماه یک یا دو خودرو را اسقاط می‌کنند چون نمی‌خواهند سهمیه خود را بسوزانند. درواقع این مراکز به‌دلیل اینکه مجوز اسقاط می‌گیرند باید اداره مالیات بروند و مراحل اداری اسقاط خودرو را انجام دهند حتی اگر برای یک خودرو باشد. اگر به‌طور کامل غیرفعال باشند از فهرست مراکز اسقاط خودروی ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت حذف می‌شوند؛ لذا باید فعال باشند، حتی اگر شده یک خودرو در‌ ماه اسقاط کنند. البته چون قیمت خودرو در این دو سال خیلی بالا رفته، مردم تمایلی به اسقاط ندارند و می‌توانند با گرفتن معاینه فنی خودروهایشان را بفروشند، درحالی‌که اگر دولت معاینه فنی ندهد نزدیک به 3میلیون و 500هزار خودرو از رده خارج و اسقاط می‌شوند. با اسقاط خودروها درخواست برای جایگزین‌شدن خودروی صفر بالا می‌رود و دولت باید راهکاری پیش پای مردم بگذارد. رضا جودی، کارشناس اسقاط خودرو، درخصوص اسقاط کم خودروها می‌گوید: «در شرایطی که خودرویی 12 تا 14میلیون تومان قیمت دارد و گواهی اسقاط آن‌ 2میلیون و 500هزار تومان است، اسقاط خودرو توجیه اقتصادی برای مراکز اسقاط ندارد. مگر ارزش لاشه خودرو چقدر است؟ لذا جز زیان عایدی نصیب این مراکز نمی‌شود و این کار فاقد توجیه اقتصادی است. از وقتی هم که با توجه به قانون هوای پاک سن فرسودگی برداشته شده و از رده خارج‌شدن خودروها منوط به نگرفتن معاینه فنی شده اوضاع بدتر شده است. در شرایط کنونی محل مصرفی برای گواهی اسقاط هم وجود ندارد. درآمد مراکز اسقاط از ارزش گواهی اسقاط به‌علاوه آنچه از لاشه خودروی فرسوده به‌دست می‌آید اما با فروش این دو نیز به قیمت خودروی سواری فرسوده‌ای که وجود خارجی دارد نمی‌رسد و زیر قیمت آن است لذا فاقد توجیه اقتصادی است. در این چند سال بیشترین اسقاطی‌ها مربوط به تاکسی، کامیون و اتوبوس بوده است. درحالی‌که اگر توجیه اقتصادی وجود داشته باشد بیش از 100هزار نفر می‌توانند در بحث نوسازی ناوگان حمل‌ونقل مشغول به‌کار شوند.»

سوءاستفاده اوراق‌چی‌ها
جودی درخصوص اینکه دلال‌ها چقدر می‌توانند از این آشفته‌بازار به نفع خود بهره ببرند، می‌گوید: «در قالب تبصره13 با هدف سازماندهی ناوگان و نوسازی آن، مراکز اسقاط خودرو با فراخوان دولت تاسیس شد اما اکنون خودروها در گاراژها و به‌اصطلاح از سوی اوراق‌چی‌های قدیم اسقاط می‌شود؛ یعنی خارج از مدار ابطال قانونی. یعنی پلاک‌ها ابطال نمی‌شود و اسناد و مدارک آن موجود است که می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گیرد. اوراق‌چی‌ها می‌توانند پلاک و اسناد را بفروشند اما در مراکز قانونی مجاز این اتفاق نمی‌افتد و اسناد و مدارک باطل می‌شود.»
امیر علیزاده، یکی از مدیران خودرویی کشور هم در این خصوص که چرا گاهی دلال‌ها با قیمتی بیش از قیمت مراکز اسقاط خریدار خودرو هستند، می‌گوید: «مراکز اسقاط، دولتی و نیمه‌دولتی هستند که تابع قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب و مدون‌اند و این مراکز باید طبق قیمت واحد اعلام‌شده خرید انجام دهند اما در بازار واسطه‌گری دست دلالان بازتر است و خرید‌وفروش در این بازار نوعی کسب سود به‌شمار می‌رود.»